Khủng hoảng kinh tế Việt Nam rồi sẽ đi đến đâu ?

Điểm lại các bước để nền kinh tế đi vào khủng hoảng.

Bước 1 : Giá cả thế giới tăng, xuất khẩu được lợi do giá xuất khẩu tăng. Xuất khẩu được thúc đẩy phát triển. Giá bán tăng kèm theo giá mua tăng. Các mặt hàng xuất khẩu tốt đa phần là hàng tiêu dùng trong nước. Giá xuất khẩu tăng cao, giá nguyên liệu đầu vào tăng cao, người tiêu dùng trong nước bắt đầu khốn khó nhất là tầng lớp thu nhập thấp. Sức mua từ tiêu dùng dân cư bắt đầu giảm.

Bước 2 : Giá cả thế giới vẫn tăng khiến những mặt hàng nhập khẩu bắt đầu tăng giá theo. Ảnh hưởng nhất trong việc tăng giá là xăng dầu và vàng. Giá nhiên liệu tăng ảnh hưởng trực tiếp vào chi phí doanh nghiệp. Bị hai áp lực một từ chi phí nhiên liệu và nguyên liệu, hai là từ thu nhập người lao động nên doanh nghiệp buộc phải tăng giá bán. Giá bán một doanh nghiệp thường ảnh hưởng dây chuyền những doanh nghiệp khác, nên giá bắt đầu tăng đồng loạt.

Bước 3 : Giá tăng trên toàn xã hội khiến nhà nước giật mình. Thay vì điều chỉnh xuất nhập lại điều chỉnh dòng tiền bằng cách hạn chế để tránh lạm phát. Việc hạn chế này bước đầu chỉ làm ảnh hưởng đến thị trường bất động sản (do thị trường này rất ngốn tiền). Nhưng lỡ cho bất động sản và chứng khoán vay quá nhiều, nay lại bị xiết cung tiền nên dòng tiền đưa ra ngoài thị trường càng bị hạn chế. Cộng bước 1 và bước 2 làm sức mua của doanh nghiệp giảm dần.

Bước 4 : Lo sợ lạm phát, nhà nước xiết chặt chi tiêu công. Chi ít lại, giá cả lại tăng. Sức mua công giảm dần.

Bước 5 : 3 trụ cột trong sức mua là sức mua trong dân, sức mua của doanh nghiệp, sức mua của nhà nước đều giảm. Khủng hoảng sức mua bắt đầu xuất hiện. Một trong những hình thái khủng hoảng là tồn kho bắt đầu tăng cao. Tồn kho tăng, không vay thêm được tiền khiến cho sức mua của 3 bộ phận (dân cư, doanh nghiệp, nhà nước) rơi xuống đáy.

Bước 6 : Doanh nghiệp nhỏ chết trước tiên. Doanh nghiệp nhỏ thường hoạt động riêng rẻ trên những phân khúc ngách của thị trường. Doanh nghiệp nhỏ thường gắn thương hiệu vào sản phẩm và hoạt động bán hàng. Sản phẩm doanh nghiệp nhỏ thường khác biệt và giá cao đánh vào phân khúc giá trung cao của mọi tầng lớp. Tất nhiên doanh nghiệp nhỏ phục vụ cho tầng lớp thu nhập thấp hơn sẽ ra đi trước rồi đến doanh nghiệp nhỏ phục vụ cho tầng lớp thu nhập trung bình.

Bước 7 (bước hiện tại) : Doanh nghiệp siêu nhỏ và doanh nghiệp vừa bắt đầu chết. Doanh nghiệp vừa có 2 cách phân loại một là doanh nghiệp riêng rẽ giống như doanh nghiệp nhỏ, hoạt động trên một ngách thị trường, so với doanh nghiệp vừa nhưng hoạt động như một chuổi cung ứng với nhau, sản phẩm và vốn các doanh nghiệp phụ thuộc vào nhau. Hai là phân loại doanh nghiệp theo dạng đầu( sản xuất) cuối (thương mại). Trong bước này những doanh nghiệp vừa riêng rẽ sẽ đi trước kèm theo là hàng loại doanh nghiệp siêu nhỏ nằm trong chuổi phân phối của doanh nghiệp đó.

Dự kiến các bước tiếp theo phương án nhà nước vẫn tiếp tục hỗ trợ như phương án hiện nay.

Bước 8 : Doanh nghiệp vừa không chịu nỗi gánh tồn kho và tuyên bố bỏ cuộc. Sự bỏ cuộc của một doanh nghiệp vừa nằm trong chuổi cung ứng sẽ kéo theo hậu quả khác là doanh nghiệp nằm trong chuổi sẽ chết theo và bùng nổ vở nợ tín dụng dây chuyền. Bùng nổ tín dụng nợ sẽ khởi đầu cho cuộc khủng hoảng tài chính (giống như cuộc khủng hoảng tài chính của Mỹ).

Bước 9 : Khủng hoảng tài chính bùng nổ. Ngân hàng dư tiền nhưng không cho vay được. Các khoản tín chấp vay trong xã hội hoặc thế chấp trong giai đoạn đầu khủng hoảng biến thành nợ xấu không đòi được. Ngân hàng đi vào phá sản.

Bước 10 : Tỉ lệ sức mua giảm đáy, tỉ lệ thất nghiệp tăng cao, dòng tiền tắt nghẻn trong lưu thông. Người dân quay về nền kinh tế tự cung tự cấp. Doanh nghiệp vừa tiếp tục phá sản hoặc liên kết lại bao tiêu sản phẩm cho nhau hoặc chỉ sản xuất theo đơn đặt hàng, không nợ tín dụng. Doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ chết hết nhưng xuất hiện ngày càng nhiều tiệm bán bách hoá, tạp hoá, kinh doanh gia đình, mua bán lòng vòng cho nhau.

Bước 11 : Doanh nghiệp lớn buộc phải bán tháo tồn kho với giá siêu rẻ để tránh phá sản. Nền kinh tế sẽ hình thành một hệ thống doanh nghiệp vừa và nhỏ mới không nợ, không tồn kho, linh hoạt hơn để tiêu thụ được số tồn kho giá siêu rẻ đó.

Bước 12 : Tổng sản phẩm quốc dân sẽ mất giá hoặc suy giảm về lượng, sự suy giảm tiệm cận gần với sức mua, khủng hoảng sức mua chấm dứt.

Cái giá để trả là chúng ta sẽ lùi đi khoảng phát triển nào đó. Nhưng không sao, khủng hoảng rồi sẽ qua đi bởi người dân ta đã có thói quen chịu đựng rồi. Ta chịu được cả ngàn năm chiến tranh, chịu được 10 năm cấm vận, chẳng lẻ không thể vượt qua được khủng hoảng hay sao.