Khủng hoảng kinh tế vì đâu ra - nguyên nhân thứ 4

Hao phí mất luôn tăng cao.

I- Hao phí hiểu theo khái niệm là chi phí tiêu haotrong giá trị sản phẩm hoặc không trong giá trị sản phẩm nhưng không địnhdanh và được chiết tính vào giá theo một giá trị nào đó. VD như vảiđể may quần áo, khi cắt sẽ tạo ra vải vụn, vải vụn không được địnhdanh trong sản phẩm và được chiết tính giá theo phần trăm giá trịcủa lô vải được sử dụng. Khi đó vải được cắt để may thành quần áolà chi phí, còn vải vụn là hao phí. Trong một nền kinh tế hao phí củamột ngành có khi không phải là hao phí của cả nền kinh tế vì nóđược ngành khác sử dụng. VD như vải vụn ở trên, nếu được ngành maythú nhồi bông, khăn lông sử dụng lại thì không phải là hao phí.

II- Hao phí mất luôn, đầu tiên nó là một hao phí,nhưng không được hạch toán vào giá trị sản phẩm mà lại hạch toánvào chi phí làm tăng giá bán. Tất cả hao phí được hạch toán vàogiá thành, đều được thể hiện lại trong giá trị và tiếp tục quytrình sản xuất, tiêu dùng trong xã hội. Còn những hao phí không đượchạch toán vào giá trị – gọi hao phí mất luôn – nó làm tăng giá bánsản phẩm và kết thúc chu trình khi việc bán sản phẩm hoàn tất.Cũng VD trên vải vụn thì được hạch toán vào giá trị sản phẩm vàgiá trị đó được tiếp tục duy trì cho người mặc hoặc DN sản xuất.Nhưng nếu miếng vải đó, được chi ra để làm băng rôn quảng cáo, thìkhông tạo được giá trị cho sản phẩm, người tiêu dùng thực tế khônghưởng lợi gì từ miếng vải đó, giá trị nó mất đi sau khi hoàn thànhthời gian quảng cáo. Và hao phí đó được hạch toán vào giá bán.

III- Trong nền sảnxuất công nghiệp, chi phí ngày càng giảm dần do đầu tư công nghệ hiệnđại, nhưng hao phí mất luôn ngày càng tăng dần do việc tăng cường xâydựng hình ảnh doanh nghiệp. Giá trị sản phẩm thể hiện tổng sảnphẩm xã hội, còn giá bán sản phẩm thể hiện lên quy luật cung cầucủa thị trường (đối với nền kinh tế thị trường). Giá bán giảm dầnđến giá trị nghĩa là hao phí mất luôn tăng cao. Hao phí mất luôn tăngcao làm tăng giá bán nhưng giá trị sản phẩm vẫn vậy. Một nền kinhtế hao phí mất luôn tăng cao sẽ tạo ra một cuộc khủng hoảng về chiphí mà ta sẽ gọi là lạm phát chi phí.

IV- Lạm phát chi phícó thể hiểu qua VD này. Người ta bán một sản phẩm có giá bán là100đ, nhưng giá trị của nó là 60đ, vậy hao phí ngoài giá trị là 40đ.Nếu do quy luật cung cầu, hàng không bán được, người bán giảm giábán ngang bằng giá trị, khi đó hao phí mất luôn tăng lên 40đ. Hao phínày không được còn hạch toán trong giá bán vì vậy không được tínhvào phần tái sản xuất (mua lại nguyên liệu, trả lương cho nhân công,thuế v.v..- phần cầu của sức mua) nhưng chi phí thì đã chi ra.

V- Hao phí mất luôn ở một nền kinh tế công nghiệphiện đại không ảnh hưởng nhiều đến phần cung của sức mua nhưng làmảnh hưởng nhiều đến phần cầu của sức mua. Hao phí mất luôn càng caolàm giảm càng nhiều phần cầu của sức mua. Đến giai đoạn nào đó haophí mất luôn vượt quá tầm kiểm soát của chi phí, đẩy sức mua rơivào thế cùng kiệt và cuộc khủng hoảng sức mua bắt đầu. Nhưng haophí ở những nước có nền kinh tế mới nổi, ngược lại ảnh hưởng trựctiếp đến phần cung của sức mua. Do các hao phí được hạch toán khônggắn liền với hiệu quả biến thành hao phí mất luôn làm giá bán tăngcao. Sự tăng giá bán quá cao làm phần chênh lệch giữa cung cầu trongsức mua tăng lên.

VI- Lạm phát chi phílà nguyên nhân chính và cơ bản cho cuộc khủng hoảng kinh tế của Mỹ.Ở nước ta lạm phát chi phí không phải là nguyên nhân chính cho khủnghoảng, do nước ta chưa có nền sản xuất công nghiệp cao. Nhưng do chạytheo quy luật kinh tế về tiếp thị và thương hiệu của các nước lớn,nên lạm phát chi phí vẫn là một phần của cuộc khủng hoảng sức muahiện nay.