Mặt sau gói cứu trợ mua nợ xấu

Nhà giàu tại Việt nam, anh là ai ?

Cách đây khoảng 20 năm, trước thời đổi mới, chúng ta không có người giàu (nếu có cũng bị đi cải tạo công thương nghiệp mất rồi).

Sau năm 1990, khi những cải cách nhà nước làm thay đổi cách hành xử về đất đai. Đất đai từ sở hữu nhà nước chuyển qua sở hữu tư nhân, trị giá của nó trở về giá trị thật. Đây là con mồi béo bở cho những những kẻ làm giàu. Ai sẽ giàu, tất nhiên đầu tiên là các quan chức chính phủ từ người tham nhũng cho đến người không tham nhũng. Người tham những thì lợi dụng chức quyền dùng mọi thủ đoạn chiếm đoạt đất đai nhất là đất ở những nơi vô chủ. Những người không tham nhũng thì tìm cách trục lợi qua kẻ hở của pháp luật, mới đầu họ hưởng lợi từ chính sách cấp phần cho cán bộ có công, sau đó bán đi và mua lại mảnh đất khác với giá hổ trợ từ nhà nước hoặc mua bằng miệng bán bằng tiền thật. Thứ hai là bọn cơ hội ăn theo các quan chức này. Rồi mới đến người khôn ngoan tranh thủ mua bán kiếm chác. Thời này nói các quan chức nói đúng cũng chưa giàu, họ chỉ mới có đất mà thôi. Còn giàu là bọn cơ hội và người làm ăn.

Tám năm sau, một đợt đại gia giàu có khác xuất hiện từ việc cổ phần hoá các xí nghiệp nhà nước. Gần hết các xí nghiệp khi chuyển mô hình đã không được định giá chính xác (từ tài sản như nhà xưởng, đất đai, những lợi thế kinh doanh cho đến thương hiệu) khiến cho việc lên sàn chứng khoán của họ biến thành món mồi ngon cho tầng lớp quan chức dưới danh nghĩa là nhà quản l‎‎ý các doanh nghiệp. Họ khôn khéo cổ phần hoá doanh nghiệp đang có với số lượng đại chúng, chia đều cho cả người lao động, sau đó mua gom nó trước khi phát hành nó ra thị trường chứng khoán. Họ cũng khôn khéo trong việc thành lập các Cty con trong Cty mẹ. Cty mẹ vẫn nhà nước. Vốn Cty con do Cty mẹ cung cấp, và cty con vẫn được cổ phần hoá. Cổ phần đó được định giá gốc và sẽ được chuyển cho một cá nhân quản l‎ý nào đó nếu cổ phiếu tiếp tục tăng giá, hoặc vẫn giữ nhà nước nếu cổ phiếu xuống giá. Nhưng giá cổ phiếu thì lên xuống thất thường, giữ mà không làm chủ được giá cổ phiếu thì đâu thể trở thành người giàu khủng được.

Năm năm sau từ ngày manh nha hình thành một cổ phiếu, một thế hệ đại gia khủng ra đời. Đây là thế hệ nhà giàu khủng mà có lẻ chỉ có ở nước ta. Ở các nước chuyển từ nền kinh tế phi thị trường sang nền kinh tế thị trường thường người giàu có nhất xuất hiện trong 2 giai đoạn đầu nhất là giai đoạn thứ hai, nhưng ở Việt nam mãi đến giai đoạn này mới bắt đầu xuất hiện người giàu nhất. Những người giàu nhất này xuất hiện từ trong mối liên kết ma quỷ giữa dòng vốn + cổ phiếu + bất động sản. Sự liên kết hữu cơ này dưới sự dẩn dắt của những ngân hàng mới được thành lập, biến cổ phiếu và đất đai được tích tụ trong thời gian qua thành tiền. Người ta cố gắng tô vẽ mỹ miều về lợi tức hấp dẫn của thị trường chứng khoán, cung cấp vốn thoải mái để người dân vay mượn thế chấp qua tài sản của mình. Một lượng vốn khổng lồ đi vào chứng khoán đẩy thị trường lên hơn 1200 điểm. Đẹp như mơ cho các đại gia nhưng tàn nhẩn cho những người dân tham gia trong đó. Chứng khoán mất điểm, hàng ngàn người dân mất nhà cửa, người thân, bù lại chúng ta có một tầng lớp đại gia cực kỳ giàu có xuất hiện. Những đại gia theo con đường này, theo tôi nghĩ chắn chắc phải hoặc là người thân hoặc là vây cánh các quan chức chính phủ.

Nói vậy không phải những người trong top giàu nhất ai cũng như vậy. Có những người là chủ doanh nghiệp lớn rồi mới cổ phần hoá. Có những người biết tranh thủ cơ hội làm ăn để giàu có mà không phạm lương tâm. Và số này chắc sẽ không được nhận cứu giúp từ chính phủ đâu. Người ta sẽ tìm mọi cách để ra một chính sách mua khoản nợ xấu. Ai sẽ được mua nợ, mỹ miều thì là những doanh nghiệp hàng đầu, những doanh nghiệp có ảnh hưởng đến thị trường, nhưng chính xác thì là những doanh nghiệp nằm trong liên minh ma quỹ ngân hàng, cổ phiếu, và bất động sản. Cũng giống như thời đỉnh cao chứng khoán, người dân tham gia sẽ chết, bây giờ các doanh nghiệp sẽ chết chỉ để đạt mục đích cuối cùng những đại gia với cổ phiếu không thể xuống.

Cứu trợ bằng hình thức mua nợ xấu cũng là một trong những giải pháp để hổ trợ những doanh nghiệp hàng đầu nào không trụ nổi trong quá trình thực hiện một chiến lược thoát khỏi khủng hoảng. Giải pháp mua nợ xấu chỉ là giải pháp tình thế. Một chiến lược cứu trợ cho nền kinh tế phải có giải pháp mua nợ xấu nhắm đề phòng những doanh nghiệp hàng đầu có ảnh hưởng đến toàn bộ nền kinh tế không phù hợp với tiến trình của chiến lược. Không thể cứu nền kinh tế bằng một giải pháp tình thế như giải pháp mua nợ xấu. Ngay bây giờ chính phủ không định ra được bất kỳ chiến lược nào để đưa nền kinh tế ra khỏi khủng hoảng mà tung gói giải pháp mua nợ, thật chất  có lẽ như điều đã bàn ở trên.

Doanh nghiệp nhà nước - là ai

Bốn vấn đề để nhận định về Doanh nghiệp nhà nước (DNNN).

1. DNNN là doanh nghiệp giữ những vị trí then chốt trong nền kinh tế. Tuy làm ăn không hiệu quả, nhưng khi nó nhức đầu sổ mũi là nền kinh tế có thể có vấn đề. DNNN hiện giờ, như tách hẳn mọi hoạt động thị trường. Thị phần những DNNN hàng đầu gần như là độc quyền. Thường có những mặc cả khi đụng chạm đến mọi sự thay đổi của DNNN. Đó không phải là sự ỏng ẹo của một ông độc quyền mà đó là sự mặc cả của hệ thống chính trị. Ai nắm giữ kinh tế, người đó nắm giữ quyền lực. DNNN thường được thổi phồng về đặc quyền, được giao những trọng trách liên hoàn để bảo đảm không có sự cạnh tranh, không có sự thay thế. Thậm chí khi bị mặc cả họ chấp nhận lùi ra khỏi một phần thị trường, nhưng phần nhường đó thường là phần sống dở chết dở cho bất kỳ doanh nghiệp nào muốn tham gia (điển hình trong sự phát triển công nghệ phụ trội). Phe phái chính trị nào nắm nhiều quyền điều hành các DNNN, phe phái đó có nhiều quyền hơn trong việc thương lượng. Còn lâu mới xoá bỏ được DNNN nếu không tách bạch được giữa thể chế chính trị và kinh tế.

2. DNNN là nơi giữ phần lớn ngân sách nhà nước. Một khoản chi từ tiền thuế của dân vào túi cá nhân một cách hợp pháp. Mọi hoạt động chính trị thường rất cần nhiều chi phí. Không thể có chính trị nếu không có kinh tế.  Muốn bôi trơn các hoạt động, tìm kiếm sự ủng hộ phải có tiền, mà càng nhiều tiền càng tốt. Trong tình hình nước ta, không thể kiếm nguồn thu từ các hoạt động doanh nghiệp bên ngoài thông qua tài trợ. Nguồn thu từ DNNN thông qua các hoạt động kinh tế hợp pháp là nguồn bổ sung tài chính tốt nhất cho kinh phí hoạt động chính trị cũng như các chi phí cá nhân. Các khoản vay từ nước ngoài do nhà nước bảo lãnh dưới nhiều hình thức được trực tiếp rót vào các DNNN là khoản chia hấp dẫn nhất. DNNN cứ như con vạc khát, đổ khoản vay này lại thấy vay khoản khác. Chưa thấy khoản vay nào công bố có hiệu quả, nhưng vẫn tiếp tục rót vốn, thậm chí khi đủ điều kiện phá sản (như Vinashin) người ta vẫn cố vực vậy để có cơ hội tiếp tục bơm tiền vào nó. Nhưng đố làm sao kiểm tra được tình hình tài chính của DNNN.

3. Tầng lớp lãnh đạo muốn có người tiếp quản sự nghiệp, thì không đâu tốt bằng con đường DNNN. Họ đưa con cháu vào DNNN, nâng cấp dần dần đến giai đoạn nào đó, đưa ra hoạt động chính trị. Dùng tiền nhà nước để đánh bóng tên tuổi cho các lãnh đạo doanh nghiệp, sau đó họ bước ra chính trường. Thật là tuyệt diệu, bởi vì đưa vào con đường chính trị, bước từng nấc thang, thì dễ bị bắt bài là con ông cháu cha, và dễ bị xét nét về năng lực chính trị. Trong khi hàm tổng giám đốc công ty lớn tương đương giám đốc sở, một bước là bay cao. DNNN có lỗ, tổng giám đốc có bất tài – hiệu quả kinh doanh không có, năng suất lao động kém – chẳng ai biết. Doanh nghiệp vẫn cứ phát triển, vẫn đi lên, doanh số công bố hằng năm tăng trưởng đều đặn, vốn tăng trưởng đều đặn, cơ sở vật tư, tài sản càng nhiều, lãnh đạo càng nổi tiếng, càng nhiều người biết. Mà làm doanh nghiệp thì sướng, cần thì mở thêm doanh nghiệp, không cần thì xoá bớt, chả ai nói được bởi đó là lãnh vực của doanh nghiệp mà.

4. Cái thời hình thành thị trường chứng khoán, cổ phiếu là nơi tạo ra một tầng lớp tư bản mới. Người ta đua tranh nhau để có cổ phiếu thông qua việc thành lập các công ty cồ phần. Các vị tài năng có rất nhiều ý tưởng để có được cổ phiếu từ nguồn vốn vô tận của DNNN như vay tiền DNNN mua cổ phiếu, lấy danh nghĩa quỹ DNNN bỏ ra mua cổ phiếu, thành lập Cty liên doanh với tư nhân nhưng thật ra cũng chỉ là vốn DNNN, và thậm chí thành lập những cty con rồi cổ phần hoá để những vị lãnh đạo hoặc người thân hoặc phe cánh của họ quản lý và mặc nhiên làm chủ số cổ phiếu đó. Hiện giờ cổ phiếu đi xuống thấp hơn giá phát hành. Các nhà quản lý Cty con đã thay đổi - việc thay đổi để khẳng định việc thua lổ từ cổ phiếu là bình thường. Các nhà quản lý Cty mẹ nào khôn ngoan cũng tìm cách thay đổi hoặc về hạ cánh an toàn. Cái còn lại của DNNN là khoản vốn đầu tư cổ phiếu thua lỗ không biết hạch toán vào đâu.

Từ 4 vấn đề trên, thực sự không dể gì lay chuyển được DNNN. Nhưng nếu không thay đổi cách hành xử về DNNN, rồi sẽ đi vào con đường chết vì lý do sau :

1. Kinh tế không tách bạch chính trị, tham nhũng trở thành vấn nạn không bao giờ giảm. Vì phải tạo điều kiện cho con em, người thân, phe cánh vào DNNN, đã tạo ra một con đường khác cho kẻ cơ hội. Phần chia cho nhau thường ít hơn phần của kẻ cơ hội. Tham nhũng càng tăng, bọn cơ hội càng nhiều làm mất niềm tin vào sự điều hành của chính phủ.
2. Một lượng vốn quá lớn chảy vào DNNN tạo ra một lượng GDP tăng vọt ảo. Một con đường được làm mới tạo một mức tăng GDP là 5% (ví dụ), ta làm mới con đường đó 4 lần GDP tăng 20%, nhưng tất cả thật ra chỉ có một con đường và  nó cũng đã hư đến mức phải dự trù làm lại lần 5.
3. Một nền kinh tế cũng giống như một doanh nghiệp. Nếu kinh doanh hoà vốn chỉ có thể trả các khoản đầu tư. Và chỉ kinh doanh có lời mới nói đến phát triển doanh nghiệp. Hệ thống DNNN sử dụng một lượng đầu tư lớn chỉ để tạo doanh thu và hiệu quả xã hội mà không tạo ra bất kỳ hiệu quả kinh tế nào thì quả là chúng ta đang ăn vào đuôi của chính mình, chứ đừng nói là phát triển. Nguyên nhân cơ bản nhất của cuộc khủng hoảng sức mua hiện nay bắt nguồn từ chính việc ăn vào đuôi của nền kinh tế nước mình.

Lời kêu gọi Doanh nhân và Doanh nghiệp trên toàn quốc

Dựa vào 7 nguyên nhân dẫn đến khủng hoảng và 13 giải pháp để thoát ra khỏi khủng hoảng đã phân tích trong blog.

Dựa tình hình kinh tế ngày càng xấu đi mà không được cải thiện.

Nhận thấy rằng chính phủ vẫn loay hoay với các giải pháp chỉ để bảo vệ quyền lợi cho một nhóm lợi ích của họ.

Nay, tôi ra lời kêu gọi trên toàn quốc.

Phàm ai là doanh nhân dù già hay trẻ, nam hay nữ.

Phàm là doanh nghiệp dù lớn hay nhỏ, dù nhà nước hay tư nhân.

Hãy cùng nhau chung tay đưa nền kinh tế của đất nước ta vượt qua khủng hoảng.

Phương án kêu gọi mọi doanh nhân và doanh nghiệp đồng lòng thực hiện :

  1. Giảm giá tối thiểu 30% giá sản phẩm hiện tại. Bao gồm khoản giảm lợi tức (10%), giảm các chi phí khác (8%), đề nghị nhà nước hổ trợ giảm thuế VAT và lợi tức (7%), giảm từ đầu vào do doanh nghiệp cung ứng cũng giảm giá (5%).

  2. Giảm mức chênh lệch thu nhập giữa nhóm người lãnh lương cao nhất và nhóm người lãnh lương thấp nhất trong doanh nghiệp. Nên tăng lương cho nhóm thu nhập thấp và tăng tuyển dụng để làm sức mua trong xã hội tăng lên.

  3. Các doanh nhân hàng đầu, các doanh nghiệp có liên quan đến nhập khẩu hãy tìm cách hạn chế đến mức thấp nhất việc nhập khẩu, nhất là những hàng hóa có thể sản xuất được tại Việt nam.

Phương án này chỉ có thể thực hiện tốt khi được sự tham gia của toàn bộ doanh nhân và doanh nghiệp trong nền kinh tế của chúng ta.

Tôi kêu gọi đến trách nhiệm và lòng tự trọng dân tộc của mọi doanh nhân và doanh nghiệp Việt nam trong sự tồn vong và phát triển của đất nước. Đây là lúc mọi người phải rũ bỏ sự riêng tư, ích kỷ để cùng đoàn kết nhau thực hiện hoàn tất phương án trên.

Nếu bạn đồng ý tham gia hoặc ủng hộ lời kêu gọi trên hãy email cho tôi theo địa chỉ perimpco@gmail.com.

Nếu bạn vô tình nhận thư này, hãy gửi nó đến với bất kỳ doanh nhân hoặc doanh nghiệp nào mà bạn biết.

Chân thành cảm ơn sự ủng hộ nhiệt tình của các bạn.

Hãy vì một nước Việt nam giàu mạnh